Kiedy sąd unieważnia pozew rozwodowy?

W dzisiejszych czasach istnieje wiele rodzajów spraw, z którymi styka się adwokat, rozwody zaś są jednym z najpopularniejszych. Same w sobie są sytuacjami trudnymi, a najczęściej pokrzywdzonymi przez rozwody stają się małoletnie dzieci. Dlatego też ustawodawca dał sędziom możliwość unieważnienia pozwu rozwodowego m. in. ze względu na dobro dziecka.

Rys prawny

Jak więc działa adwokat? Rozwody najczęściej łączymy ze sprawą prowadzoną przez radcę bądź kancelarię adwokacką, który na bazie aktualnego prawa i wiedzy sporządza pisma procesowe. Musiałby zacząć od odnalezienia odpowiedniego przepisu, który dla danej sprawy znajduje się w Ustawie z dnia 25 lutego 1964 roku Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym. Przepisem, który szczególnie będzie nas interesować jest : Art. 56 § 1. Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód. § 2.

Jednakże mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. § 3. Rozwód nie jest również dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Pojęcie pożycia małżeńskiego oraz jego rozpadu

W ustawie próżno szukać opisu pojęcia pożycia małżeńskiego ani tym bardziej jego rozpadu, ustawodawca bowiem nie starał się zdefiniować tych pojęć. Nie pozostaje nam nic innego jak odwołać się do konstrukcji typologicznych ponieważ mamy do czynienia z przedmiotem, którego cechy mogą mieć różne natężenie musimy pozostawić możliwość gradacji takiego zjawiska.

Stworzenie takiego pojęcia polega zastosowaniu wzorca, którego grupa cech ma określone kryteria, jednocześnie pozwalając na kompensację braków pewnych cech nasileniem innych. Wzorzec pożycia małżeńskiego najczęściej definiuje się jako harmonijne połączenie wspólnoty uczuć: zaufania, miłości, szacunku oraz wspólnotą gospodarczą i współżyciem fizycznym. Oczywistym jest, że część tych cech może nie występować z różnych względów, chociażby stan zdrowia uniemożliwia współżycie. Procesem rozpadu takiego pożycia nazywamy osłabienie tych cech, a całe zjawisko ma charakter oceny.

Pojęcie dobra dziecka. Przedmiotem wielu rozważań akademickich oraz piśmiennictwa stało się właśnie pojęcie dobra dziecka, które wywodzi się z zasady dobra dziecka, polegającego na uwzględnianiu nadrzędnego charakteru interesów dziecka przy kształtowaniu więzów, stosunków rodzinno-społecznych.

Należy je pojmować jako co najmniej dostateczne zaspokojenie całokształtu potrzeb młodego człowieka, zarówno materialnych (ubrania, wyżywienie, lokum) oraz niematerialnych (wychowanie, nauka, kontakt z rówieśnikami, rodziną) oceniane pozytywnie z punktu widzenia społecznej hierarchii.

Juryści zwracają uwagę, że małżeństwo to nie tylko związek dwóch osób, ale również zjawiskiem społecznym które kreuje obowiązki zwłaszcza dotyczące zrodzonych z tego związku dzieci. Z tego poglądu wynika, co znajduje odbicie w ustawie, że istnieją postawy by uzależnić możliwość rozwodu (oceny podstaw do uznania powództwa) od dobra dziecka.

Przeszkody rozwodowe

Przytoczony we wstępie artykuł wskazuje sytuację w której można żądać rozwodu, a jednocześnie przy użyciu przesłanek negatywnych wskazuje na przeszkody rozwodowe, które możemy podzielić na obligatoryjne i fakultatywne. Obligatoryjną przeszkodą jest dobro dziecka (art. 56 §2), bowiem jeżeli dobro wspólnych małoletnich dzieci mogłoby zostać naruszone, powództwo bezwzględnie powinno zostać uznane za nieważne. Co więcej przepis nie przewiduje żadnych odstępstw od tej reguły realizując zasadę dobra dziecka nawet kosztem interesów rodziców.

Kluczową informacją w tym przepisie jest określenie czyje dobro jest chronione, bowiem w przypadku dzieci już pełnoletnich czy pochodzących nie z małżeństwa które ma zostać rozwiązane nie występują przesłanki do unieważnienia pozwu rozwodowego. Drugą przeszkodą rozwodową jest zawarta w art. 56 § 3 zasada rekryminacji, czyli termin oznaczający zakaz orzekania rozwodu na podstawie żądania małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego.

Jest to jednak zakaz fakultatywny, z tego względu ustawodawca przewidział dwie sytuacje, które wyłączają ten przepis. Pierwszą sytuacją jest po prostu zgoda niewinnego małżonka na rozwód. Drugą sytuacją jest przypadek gdy brak zgody drugiego małżonka jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego (np. długo przed rozwodem istniał związek poza małżeński taki pozew rozwodowy może zostać uznać za dopuszczalny).

Artykuł powstał dzięki pomocy kancelarii adwokackiej Tomasz Giziński